Als je gesproken woorden opschrijft, doe je dit tussen aanhalingstekens. Ook citaten plaats je hiertussen. Hoe doe je dat precies? Wanneer gebruik je dubbele aanhalingstekens en wanneer enkele? Hoe plaats je komma’s en andere leestekens aan het eind van een zin? Moeten die binnen of buiten de aanhalingstekens?

 

 

Aanhalingstekens in gesprekken

Als je vier verschillende boeken pakt, kan het zijn dat deze alle vier op een andere manier leestekens plaatsen.

Ze zei: “Dit is daar een voorbeeld van.”

Ik zeg: ‘Dit is ook een voorbeeld.’

– “Wist je dat dit ook kon?”
– “Zonder namen, maar elk streepje staat voor een andere persoon in het gesprek.”

Maar hoe moet het echt? Verrassend genoeg zijn er geen vaste regels. Betekent dat dat je lekker kunt doen wat je wilt? Nee, want er zijn wel vuistregels.

 

Enkele of dubbele aanhalingstekens?

Het belangrijkste hierbij is dat je een keuze maakt. Wil je dubbele aanhalingstekens? Dan gebruik je die voortaan voor alle citaten en gesprekken. Wil je enkele aanhalingstekens? Dan moet je deze consequent gebruiken.

Bij een citaat in een citaat wissel je af met enkel en dubbel:

• Taalwetenschapper 1: “In dit voorbeeld zegt iemand: ‘Ik koos voor dubbele aanhalingstekens’, maar enkele kunnen natuurlijk ook.”
• Taalwetenschapper 2: ‘Ik vertel graag over iemand die koos voor enkele aanhalingstekens – deze persoon zei zelf: “Het staat mooier”. Ik ben het hiermee eens.’

 

Een hele zin

Net als met normale zinnen begint een geciteerde zin met een hoofdletter. De punt (of een uitroepteken of een vraagteken) valt binnen de aanhalingstekens. Hieronder vind je twee voorbeelden:

• Ze haalde diep adem. “Eigenlijk vind ik dit geen goede oplossing.”
• De jongen achter de kassa glimlacht. ‘Spaart u nog zegels?’

 

Komma’s in dialogen

Je laat een punt weg als je ‘zei hij’ of ‘knikte zij’ achter een citaat zet. Het citaat wordt in zo’n geval gevolgd door een komma. Een uitroepteken of vraagteken blijft altijd staan. Je kunt er dan een komma achter zetten of deze weglaten.

• “Wat een handige tip”, knikte ik.
• “Wat bedoel je daarmee?”, wilde hij weten.
• “Ik wil geen komma!” eiste deze zin.

 

Een citaat (en dus geen dialoog)

Soms schrijf je geen gesprek op, maar citeer je iemand met bijvoorbeeld een halve of een hele zin. Je kunt dan, net als bij gesprekken, kiezen tussen enkele of dubbele aanhalingstekens. De punten of eventuele komma’s vallen buiten de leestekens.

• Zij vond het ‘belachelijk en raar’.
• Hij vond het “fantastisch en mooi”.

 

Online gesprekken

Bij chats gelden andere vuistregels. De meest bekende manier is om de gebruikersnaam dikgedrukt te zetten. Je zou dan wel hoofdletters kunnen typen na de dubbele punt. Ook kun je naar wens smileys invoegen.

Nickname1: Wat een goed idee!
Nickname2: Dat vond ik dus ook! 🙂

 

 

Gedachten

Voor gedachten hoef je geen leestekens te gebruiken. Goed om te weten: achter een dubbelepunt volgt altijd een kleine letter (tenzij het woord achter de komma een naam is).

• Ik dacht: waarom zou ik leestekens gebruiken?
• Daar moet ik meer over weten, dacht ik.

 

 

Onderbroken zinnen

De meest gebruikte regel bij zinnen die onderbroken worden is de komma buiten de aanhalingstekens plaatsen, tenzij de komma in de complete zin al zou voorkomen. Je kunt er ook voor kiezen (gebeurt meestal in boeken) om

• ‘Ach,’ kondigde ze aan, ‘soms gaat het niet anders.’ (Complete zin: ‘Ach, soms gaat het niet anders.’)
• ‘Denk je ook niet’, begon hij enthousiast, “dat zoiets mogelijk is?” (Complete zin: “Denk je ook niet dat zoiets mogelijk is?”)
• ‘Denk je ook niet,’ begon hij enthousiast, “dat zoiets mogelijk is?” (Complete zin: “Denk je ook niet dat zoiets mogelijk is?”)

De laatste zin volgt de ELDA-regel: ‘eerst leesteken, dan aanhalingsteken’.

 

Komma’s en citaten: conclusie

Je mag er je eigen regels op nahouden, maar het is het slimst om een vaste vuistregel te volgen.

 

Moet je het allemaal al gelijk goed doen?

Natuurlijk wordt je verhaal altijd nog nagekeken voor er een boek van wordt gemaakt. Toch helpt het een hoop als je de juiste regels alvast toepast. Uitgeverijen nemen jou sowieso een stuk serieuzer als je zelf je verhaal serieuzer neemt en er dus de nodige aandacht aan besteedt. Twijfel je? Vind je het lastig? Misschien kun je dan je verhaal door een professional laten nakijken voor je het instuurt.

 

Heb jij nog meer vragen over leestekens en citaten? Laat een reactie achter!